Wat houdt een gezin gevangen in onveiligheid? En wat is er écht nodig om dat te doorbreken? Bij Jeugdbescherming Gelderland (JBG) loopt sinds juni 2024 een pilot Verklarende Analyse (VA) om daar beter grip op te krijgen. De eerste ervaringen zijn hoopvol. Bas Burgel, beleidsmedewerker én trainer, vertelt hoe de pilot tot stand kwam, hoe JBG inmiddels werkt met VA, wat het oplevert en waarom deze aanpak zoveel potentie heeft voor de hele jeugdhulpketen.
Oplossing in zicht
JBG startte de pilot VA in Apeldoorn met een klein team: met vijf jeugdbeschermers en één gedragswetenschapper. Inmiddels sluiten ook teams in Harderwijk en Tiel aan. “We onderzochten of deze methode echt meerwaarde heeft in onze dagelijkse praktijk,” vertelt Bas. Het doel van de pilot: beter zicht krijgen op de oorzaken van langdurige onveiligheid én gezinnen actiever betrekken bij het zoeken naar oplossingen. “We staan echt nog in de leerstand, maar merken nu al dat gezinnen zich beter gehoord en betrokken voelen bij onze analyse.”
Een nieuwe manier van werken
“De VA is geen trucje; het is een compleet andere manier van systemisch analyseren. Niet alleen kijken naar wat er misgaat, maar verklaren waaróm het misgaat,” vertelt Bas. Hij werkt al ruim twintig jaar in de jeugdbescherming en zag vaak dat complexe gezinsproblemen lastig te duiden waren. Het zevenfactorenmodel van bureau Peers geeft professionals meer grip op deze casussen. De pilot laat zien dat deze aanpak niet alleen zorgt voor meer structuur in het werk van jeugdbeschermers, maar ook bijdraagt aan betere, onderbouwde besluitvorming. “Het model biedt houvast in beslissingen over veiligheid en het helpt ons de oorzaken van onveiligheid beter te begrijpen. Daardoor worden besluiten sterker onderbouwd en gezinnen beter meegenomen in de besluitvorming.”
Gezinnen als mede-analist
Wat de pilot bijzonder maakt, is de rol van gezinnen. De analyse wordt niet óver hen gedaan, maar mét hen: als volwaardig gesprekspartner en mede-analist. “Als zij zich herkennen in wat we samen opstellen, ontstaat er ruimte voor duurzame oplossingen en dus verandering,” zegt Bas. Het zevenfactorenmodel laat niet alleen zien wat de stressoren zijn, maar ook waar de kracht van het gezin zit. “Ook thema’s als wensen, verwachtingen, vaardigheden, kwetsbaarheid en steun van derden bespreken we. Zo ontstaat een plan dat echt bij het gezin past.”
Een pilot met ambitie
De pilot loopt nog door tot het najaar van 2025. “De komende maanden trainen we gedragswetenschappers in heel Gelderland in werken met VA, passen we het cliëntregistratiesysteem aan en verzamelen de ervaringen van betrokken teams. Het is belangrijk dat we blijven evalueren,” benadrukt Bas. “Wat werkt er goed? Wat vraagt nog om aanpassing? Die leerpunten zijn nodig als we de VA straks breder willen invoeren.”
Op weg naar één taal in de keten
De wens van Bas is duidelijk: “Het is onze ambitie om de aanpak bij JBG breder te verankeren.” Wat begon als een lokale pilot, groeit daarmee uit tot een organisatiebrede beweging. De hoop is dat uiteindelijk de hele jeugdzorgketen deze manier van werken omarmt. Met heldere kwaliteitscriteria, gedeelde taal en gedeeld vakmanschap. “Als iedereen met dezelfde bril kijkt, wordt samenwerken echt makkelijker,” zegt Bas. “Dat is goed voor de gezinnen, én voor de professionals.”
