In 2023 kreeg meer dan 14% van de jongeren jeugdzorg. De JIM-aanpak (Jouw Ingebrachte Mentor) en Verklarende Analyse (VA) dienen als nieuwe aanpak met een andere rol voor de professional. Wist je dat de termen JIM en VA met elkaar verbonden zijn?
Beide streven naar hetzelfde doel: samen tot betere (jeugd)hulp komen. We spreken met Suzanne de Ruig, promovendus Circulaire zorg en oprichter van JIMwerkt, en Harrie van Leeuwen, ontwikkelaar en opleider bij Bureau PEERS. Wat is hun kijk op de samenhang tussen de JIM en de VA?
Verschuiving van de traditionele benadering
Een JIM verandert de traditionele aanpak van hulpverlening. De jeugdige kiest namelijk zelf zijn of haar mentor. De JIM is iemand uit het eigen netwerk. Iemand die de jeugdige vertrouwt en dient als adviseur voor de jeugdige en de hulpverlening. Het oorspronkelijke doel: minder uithuisplaatsing. Nu dat succesvol blijkt, breidt de JIM-aanpak zich uit binnen alle contexten van jeugdhulp. Hierbij gaat het niet alleen over de JIM zelf; het is een andere kijk op hulpverlening. Een onderwerp waar Suzanne intensief bij betrokken is. De gesprekken tussen een jeugdige en een JIM ervaart zij als vernieuwend. “Ik geloofde er meteen in. Ik zag de directe impact op de jongeren en ook op de JIM's. Zij voelen zich vereerd en leven mee. Soms met tranen in hun ogen. Ik gun elke jongere een JIM, die blijft. Wij als hulpverleners vertrekken weer.”
Niet over, maar mét de jeugdigen
De Verklarende Analyse (VA) vormt de basis voor gesprekken met jeugdigen, ouders én professionals. Deze methode biedt begrijpelijke verklaringen voor onverwachte gebeurtenissen en een aanknopingspunt voor de inzet van hulp. Zo maakt het psychosociale kwesties minder beladen en meer concreet. Met slecht één A4'tje als leidraad. Begrijpelijk en overzichtelijk. Een waardevol aspect van een VA is dat het gezinnen en jongeren betrekt bij het opstellen ervan. Harrie merkt op: “Met de VA willen we de essentie vangen: hoe geef je op een zinvolle wijze verklaring aan wat je overkomt? Hoe waarborg je dat je cruciale informatie niet over het hoofd ziet? Het is de kunst om alle relevante invloeden in de verklaring mee te nemen. De VA wordt niet alleen over, maar samen mét jeugdigen gemaakt. Zo kom je tot een gedragen visie en bepaal je samen de volgende stappen. Een benadering die ik ook zie bij de JIM.”
De raakvlakken van JIM en VA
Beide methodieken hebben het in zich dat de rol voor de hulpverleners verandert. Daarnaast wordt de autonomie en de gelijkwaardigheid tussen alle betrokkenen groter. Suzanne: “Ik ben verrast door de vele raakvlakken. Je ziet een andere rol voor de hulpverlener. Daarnaast betrek je het gezin meer. Dat is prachtig!” Het doel is simpel: samen tot betere hulp komen. Harrie deelt zijn visie: "Ik ben fan van JIM. Als het werkt, is het ontzettend waardevol. Het is een systeeminterventie: je voegt iets toe aan het systeem en dat verandert de werking ervan. Zo ontstaan andere patronen."
Professionele oproep
"Ik denk dat de VA een belangrijk onderdeel is van het professioneel redeneren. En juist omdat de VA dé kern in ons vakgebied is, is het van belang dat professionals deze goed beheersen. Daar is nog winst te behalen. Zorg ervoor dat de opleiding van psychologen en hulpverleners up-to-date is," vertelt Harrie. Suzanne sluit af met stof tot nadenken: "Denk eens na over wie voor jou vroeger een JIM was. Of voor wie jij nu een JIM bent. Bedenk dan: hoe zou je willen dat hulpverleners met die persoon omgaan? En hoe kan dat beter op elkaar aansluiten?"